بهار ارومیه با عطر و بوی بیدمشک آغاز می شود - وبلاگ آرشیو بهترین ها

به گزارش وبلاگ آرشیو بهترین ها، در شهرستان حاصلخیز ارومیه محصولات باغی و کشاورزی متنوع و ارزشمند زیادی به عمل می آید که بیدمشک یکی از آن هاست، استحصال، خریدوفروش آن جزو اولین فعالیت کشاورزی در سال جدید به شمار می آید.

درخت بیدمشک که ارتفاع آن تا هشت متر هم می رسد توسط کشاورزان در حاشیه جویبارها و باغات دشت ارومیه کاشته می شود. گل های این درختچه که به شکل سنبله های اسفنجی شکل و زردرنگ هستند در زبان ترکی آذربایجانی به آن (پیش پیشا) گفته می شود.

این درختچه از هفته آخر اسفند شروع به شکوفه دادن می کند و فصل برداشت آن تا نیمه اول فروردین ادامه دارد، طی این مدت، خریدوفروش آن در نقاط مختلف شهر و حومه آن رایج می شود. عمده کاربرد این محصول، برای تهیه اسانس آن است که یکی از عرقیات گیاهی پرطرفدار در میان خانوارهای ارومیه و شهرهای دیگر استان آذربایجان غربی به شمار می آید.

تولید عرق بیدمشک به دو شکل عمده و خانگی انجام می شود، کارگاه های متعددی وجود دارند که شکوفه های بیدمشک را از خرده فروشان و کشاورزان خریداری می کنند و پس از استحصال، عرق آن را در شکل انبوه به شهرها و استان های مختلف صادر می کنند، بسیاری از خانوارها نیز در حیاط منزل یا محوطه باغ خود، مقدار نیاز مصرف سالانه خود را استحصال می کنند.

شیوه استحصال سنتی عرق بیدمشک با استفاده از دستگاه و تجهیزاتی مانند دیگ نسبتاً بزرگ و محفظه تقطیر است که به آن نی قازان می گویند و روی حرارت آتش هیزم به عمل می آید هرچند که به تازگی به جای هیزم از گاز شهری استفاده می شود، عرق گیری سنتی بیدمشک، همراه با مراسم و مراحل فنی خاصی است که در تعریف میراث فرهنگی، جزو دانش و فنون بومی مردم به شمار می آید و ازنظر حفظ این هویت، فناوری تهیه عرق بیدمشک ارومیه در سال 91 در فهرست میراث ناملموس کشور به ثبت رسیده است.

بر اساس پژوهش های طب سنتی، مصرف عرق و شربت بیدمشک برای قلب و عروق و تسکین اعصاب مفید است، به همین دلیل از دیرباز عرق بیدمشک یکی از نوشیدنی های محبوب خانوارهای آذربایجان غربی بوده و ضمن مصرف آن در مواقع نیاز، در اعیاد و مناسبت ها نیز به عنوان یک نوشیدنی ارزشمند و مفید به مهمانان تقدیم می شود، همچنین نقل پزان شهر ارومیه، از اسانس طبیعی این محصول برای تولید نقل بیدمشک که محبوبیت خاصی دارد استفاده می کنند.

با توجه به شیوع بیماری های نوظهوری که بیشتر آن حاصل تغییر ذائقه مصرف شهروندان و استفاده از انواع فست فودها، دمنوش ها و نوشیدنی های گازدار بوده و ضررهای آن نیز از سوی متخصصان غذا بارها گوشزد شده است،وقت آن رسیده که نگاهی دوباره به ارزش های فرهنگی خود که تغذیه مناسب و طبیعی جزو آن است بیندازیم و مصرف این گونه عرقیات و شربت های بومی و طبیعی را جایگزین انواع نوشیدنی های گازدار و به ظاهر خوش طعم سازیم که بدون شک با این کار سلامت روحی و جسمی خود را تأمین می کنیم.

*گزارش از عیسی عزیزنژاد پژوهشگر مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان غربی